
“Suhunan Ing Kalijaga anyaosaken kang ringgit, umatur susuhunan Bonang, sumangga didamel kalih, rempug sakhatahing wali, miwah gusti Sunan ratu, Kajoran kinen damela, ken nyitak dados kalih, ingkang kajiyat in Pangeran Kajoran”
“Gelise ingkang carita, ringgit wis cinithak kalih, kajoran wis winastanan, pangeran Kalang reki, wus katur ing para wali, sampun dados sakati, kang dinamela”
“Sawise nganggit gamelan, amangun keramat wali, pasarean ing astana, dinamel kalaning wengi, anuju ing taun alip, ping sadasa riyaya, terape ing bada isa, waktu subuh sampun radin, sigra bubar sakathaning wali sanga”
Dari tiga bait syair, tembang sinom diatas dapat disimpulkan bahwa, Sunan Kalijaga merupakan pencetus pertama pembuatan wayang Cerbon. Pangeran Kajoran orang pertama yang memproduksi wayang cerbon. Tempat pertama kali diadakan pertunjukan wayang Cerbon adalah di Bangsal Pringgitan di depan komplek Astana Nurgiri Ciptarengga pada tanggal 10 Dzulhijah sekitar tahun 1480-an. Atas dasar tersebut, maka dengan kesepakatan pada dalang di Cirebon tanggal 10 Zulhijah ditetapkan sebagai hari Pedalangan Cirebon.
Sunan Kalijaga adalah putra Tumenggung Wilatikta dari Tuban, dalam menyebarkan agama Islam Sunan Kalijaga memadukan adat-istiadat serta budaya yang berkembang pada saat itu dengan ajaran Islam. Budaya sebagai eksistensi agama dan agama sebagai aktualisasi budaya. Oleh karena itu metode syi’ar Islam yang dibawakan oleh para Wali selalu dilambangkan dengan seni budaya agar manusia dapat menghayati agamanya.
Cirebon adalah salah satu tempat terbesar di tanah Jawa, yang merupakan pusat pengembangan budaya wayang kulit, sebagaimana diriwayatkan dalam ” Babad Cirebon”, tentang perjalanan Sunan Kalijaga atau Sunan Panggung sampai turun temurun kepada para dhalang (seniman) di Cirebon.
“Jeng Sunan Cerbon anyumbadani Lokajaya mangun makebonan, sinareng wangun kelampahan Jaya Sampurna, adus saban daluh ing wayang seperteloning wengi. Kasuhur tangga desa, katah sami suhud, Ki Katim murid pembajeng. Antawis dinten Kalijaga medek arsanipun Jeng Susuhunan Cerbon, prapti sampun ing arsa. Ngandika Susuhunan Cerbon, “Kados pundi ingkang sukarya rayi?”. Ngandika Jayeng Kalijaga, “Nuhun Sunedra surananing supena, kala dalu nyupena mundi wulan”. Jeng Sunan uninga sedyanipun, ngandika “Rayi iki bakal pikantuk ganjaran putri Ratna Winaon, putra mami, pinasti jodone lan rayi jum’ah ajeng kadaupaken”. Kalijaga matur Sumangga. Jayeng Kalijaga seba’danipun nikah lajeng jumenang imam lan remen manggung wayang kinarya syi’ar Islam, ngantosa dumugi ing tedak-tedaipun. Jeng Kalijaga kagungan putra jalu ingkang peparap Raden Nurkalam minangka ingkang yuga dados dhalang saturun-turunnipun ing Cerbon”.
Untuk mengenang jasa sembilan orang wali penyebar agama Islam di Pulau Jawa, pada Wayang Kulit Purwa Cirebon diciptakan Sembilan orang Panakawan. Nama para Panakawan itu adalah Semar, Curis, Bitarota, Cebok, Dawala, Cungkring, Bagong, Bagal Buntung dan Gareng.
Dibanding dengan Wayang Kulit Purwa, dialog-dialog pada Wayang Kulit gaya Cirebon lebih bernafaskan keislaman.
Seni Kriya Wayang Kulit Purwa Cirebon, walaupun sepintas lalu tampak serupa dengan seni Kriya Wayang Kulit dari daerah-daerah lain, sebenarnya memiliki gaya yang khas. Motif pokok tatahan dan ukirannya adalah : tumpengan, kepuhan,wringinanan, prabon, ron jubahan, ron gajah ngulis, sumping jubahan, sumping gajah ngulih, sumping sekar meloki dan wadasan.
Sedangkan seni sunggingannya mengenal beberapa motif pewarnaan, yaitu sekabra, rujak wuni, kembang pari,walang kerik, menyan kobar dan mega mendung.